شاید چند دهه قبل، رژیمهای گیاهخواری صرفاً به عنوان یک ترند مطرح بودند. اما در دنیای امروز، همه چیز فرق کرده است. رژیمهای غذایی سالم مثل گیاهخواری یا وگان خیلی جدیتر شدهاند و در سراسر جهان طرفداران پروپاقرص دارند. در این مقاله، پس از آشنایی با این رژیمها، سعی میکنیم دلایل محبوبیتشان را بررسی کنیم و جایگزینهای کره حیوانی در رژیمهای گیاهخواری را بشناسیم.
رژیم گیاهخواری یا وگان چیست؟
رژیم گیاهخواری به رژیمی گفته میشود که در آن مصرف گوشت، مرغ، ماهی و در برخی انواع آن، تمام محصولات حیوانی حذف میشود. شاید فکر کنید این سبک تغذیه به همین چند دهه قبل برمیگردد؛ اما رژیم وگان ریشهای کهن در فرهنگهایی مثل هند و بودیسم دارد.
با این حال، محبوبیت جهانی آن از دهه ۱۹۷۰ و با رشد جنبشهای محیطزیستی، حمایت از حقوق حیوانات و رشد آگاهی نسبت به علوم تغذیه، بیشتر و بیشتر شد. امروزه، بیش از ۸٪ از جمعیت بزرگسالان در اروپا و آمریکا، نوعی از گیاهخواری را دنبال میکنند.
همانطور که در ادامه خواهیم دید، در چنین رژیمی، حذف محصولات حیوانی از جمله کره حیوانی، نیازمند یافتن جایگزینهایی سالم و خوشطعم است که بهترین انتخاب ممکن، کره گیاهی است.

چرا رژیم گیاهخواری تا این حد محبوب شده است؟
در دهههای اخیر، رژیم گیاهخواری از یک سبک تغذیه خاص و ترند، به یک جنبش جهانی تبدیل شده است. محبوبیت روزافزون این رژیم غذایی تنها به مسائل مربوط به سلامتی و پزشکی محدود نمیشود، بلکه عوامل زیستمحیطی، اخلاقی، فرهنگی و حتی اقتصادی در گسترش آن نقش بهسزایی داشتهاند. اما دقیقاً چرا این رژیم تا این اندازه فراگیر شده است؟ در ادامه دلایل کلیدی محبوبیت آن را بررسی میکنیم.

۱. نگرانیهای زیستمحیطی و بحران اقلیمی
یکی از دلایل مهم گرایش مردم به رژیم گیاهخواری، تأثیرات مخرب دامداری صنعتی بر محیط زیست است. طبق گزارش سازمان ملل متحد، صنعت دامداری مسئول حدود ۱۴.۵٪ از انتشار گازهای گلخانهای در دنیاست! یعنی بیش از کل حملونقل جهانی.
مصرف بالای آب، جنگلزدایی برای تولید خوراک دام و آلودگی منابع آب از دیگر نتایج منفی این صنعت است. در چنین شرایطی، رژیم گیاهخواری بهعنوان گزینهای پایدارتر برای کمک به کاهش تولید کربن توسط انسانها مطرح شده است.
۲. آگاهی اخلاقی درباره حقوق حیوانات
همه ما در سالهای اخیر موج حمایت و توجه نسبت به حیوانات را در اینستاگرام دیدهایم. با گسترش شبکههای اجتماعی و تولید مستندهای تاثیرگذار، آگاهی عمومی نسبت به شرایط نگهداری حیوانات در مزارع صنعتی بیشتر شده است. خیلی از افراد با دیدن شرایط پرورش دام و طیور تصمیم میگیرند مصرف محصولات حیوانی را متوقف یا محدود کنند. این بُعد اخلاقی، بهویژه برای نسل جوان یا اصطلاحاً “نسل زد” به یکی از انگیزههای اصلی انتخاب رژیم گیاهخواری تبدیل شده.
۳. مزایای پزشکی و پیشگیری از بیماریها
مطالعات متعددی ثابت کردهاند که رژیمهای مبتنی بر گیاهان میتوانند در کاهش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی، دیابت نوع ۲، فشار خون بالا، چاقی و حتی برخی سرطانها مؤثر باشند.
از آنجا که گیاهخواران محصولات حیوانی مصرف نمیکنند و از جایگزین این محصولات، مانند کره گیاهی مهگل استفاده میکنند، معمولاً سطح کلسترول پایینتری دارند. البته این را هم باید بگوییم که مصرف فیبر و آنتیاکسیدان در رژیم غذاییشان بالاتر است. همین دلایل، باعث شده متخصصان تغذیه و پزشکان نیز در بسیاری از موارد، رژیم گیاهخواری را به افراد توصیه کنند.
۴. تغییر سبک زندگی و تأثیر رسانهها
ترندهای سلامتی و فیتنس، تأثیر اینفلوئنسرها و حضور برندهای غذایی مطرح مانند مهگل که محصولات گیاهی خوشطعم و متنوعی عرضه میکنند نیز در تغییر نگاه مردم نقش داشتهاند. امروزه، گیاهخواری نهتنها یک انتخاب غذایی، بلکه بخشی از یک سبک زندگی مدرن، آگاهانه و مسئولانه تلقی میشود.
۵. افزایش دسترسی و تنوع غذایی گیاهی
در گذشته، یکی از موانع رژیم گیاهخواری، کمبود تنوع غذایی و جایگزینهای گیاهی برای تغذیه حیوانی بود. اما امروزه بازار غذاهای گیاهی بسیار متنوع شده است. از شیرهای گیاهی و گوشتهای مبتنی بر پروتئین نخود گرفته تا کرههای گیاهی که طعمی لذیذ و ارزش غذایی بالا دارند. این تحول باعث شده انتخاب رژیم گیاهخواری دیگر سخت و محدودکننده نباشد.
جایگاه چربی در رژیم های گیاهخواری
البته، روی آوردن به سمت رژیم وگان به همین راحتیها هم نیست! مثلاً یکی از دغدغههای اصلی در رژیمهای گیاهخواری، تامین چربیهای ضروری برای بدن است. چربیها نقش مهمی در جذب ویتامینهای محلول در چربی (A، D، E، K)، تولید هورمونها، ساختار سلولی و تأمین انرژی دارند.
چربیهای سالم در رژیم گیاهخواری معمولاً از منابع گیاهی تأمین میشوند که در جدول زیر این موارد را میبینیم:
منبع چربی گیاهی | نوع چربی غالب | فواید اصلی |
کره گیاهی(مهگل) | چربی غیر اشباع | کمچرب، کمکالری، فاقد کلسترول، قابل استفاده در پخت و پز دارای استرول های خوب گیاهی |
روغن زیتون | چربی غیر اشباع | کاهش کلسترول بد (LDL) |
آجیل و دانهها | چربی غیر اشباع | ضدالتهاب، کمک به فعالیت مغز |
آووکادو | چربی غیر اشباع | حمایت از سلامت قلب |
چرا حذف کره حیوانی در رژیم گیاهخواری ضروری است؟
همانطور که بالاتر گفتیم، یکی از اصول بنیادین رژیم گیاهخواری، حذف کامل یا محدودسازی شدید فرآوردههای حیوانی است. در این میان، کره حیوانی به دلیل منشأ آن (شیر گاو یا گوسفند) یکی از نخستین اقلامی است که گیاهخواران باید آن را از رژیم غذایی خود کنار بگذارند.
کره حیوانی سرشار از چربیهای اشباع است که مصرف بیشازحد آنها میتواند خطر ابتلا به بیماریهای قلبی-عروقی را افزایش دهد. طبق توصیه انجمن قلب آمریکا (AHA) مصرف بیرویه چربی حیوانی با افزایش کلسترول بد (LDL) در خون ارتباط دارد.
کره حیوانی بهطور میانگین حدود ۵۰٪ چربی اشباع دارد؛ بنابراین حتی مصرف مقدار کمی از آن میتواند سهم زیادی از سقف مجاز چربی اشباع روزانه را پر کند.
تحقیقی منتشر شده در British Medical Journal (BMJ) نشان میدهد که جایگزین کردن چربیهای اشباع با چربیهای غیر اشباع (مانند چربیهای گیاهی) میتواند خطر بیماریهای قلبی را تا ۳۰٪ کاهش دهد..
در این راستا، گیاهخواران با حذف کره حیوانی و جایگزینسازی آن با چربیهای مفید ،احتمال بروز چنین بیماریهایی را کاهش میدهند.
بهترین جایگزینهای کره حیوانی در رژیمهای گیاهخواری
در رژیمهای گیاهخواری، حذف کره حیوانی نهتنها ضروری بلکه فرصتی است برای ورود به دنیای چربیهای سالمتر و خلاقانهتر. در ادامه، بهترین جایگزینهای کره حیوانی برای پختوپز، سرخ کردن، یا مصرف روزمره را معرفی میشوند:
1-کره گیاهی (Plant-Based Butter)
- ترکیبات: از روغنهای گیاهی تهیه میشود.
- ویژگیها: فاقد کلسترول، کمچرب، سبکتر
- مثال: کره گیاهی مهگل با طعم زعفرانی یا کلاسیک، گزینهای سالم و خوشطعم برای رژیم گیاهخواری.
- کاربرد: قابل استفاده برای صبحانه، پخت کیک و شیرینی، سرخ کردنهای سبک مثل نیمرو، مرینیت گوشت و…
- طعم: طعمی فوقالعاده لذیذ و دلنشین دارد.
2-روغن نارگیل (Coconut Oil)
- ترکیبات: ۱۰۰٪ گیاهی، با اسیدهای چرب مفید مانند لوریک اسید.
- ویژگیها: طعم ملایم و شیرین دارد و در دمای اتاق نیمهجامد است؛ جایگزینی نزدیک به بافت کره.
- کاربرد: مناسب برای شیرینیپزی، سرخکردنیها و حتی مرطوبسازی پوست.
3-روغن زیتون (Olive Oil)
- ترکیبات: سرشار از اسیدهای چرب غیر اشباع و آنتیاکسیدانهایی مانند پلیفنول.
- ویژگیها: سطح کلسترول بد را کاهش میدهد.
- کاربرد: برای طبخ غذاهای مدیترانهای، تهیه سس، مرینیت سبزیجات و پخت نان
- طعم: طعمی غنی و میوهای دارد که میتواند جایگزین کره در غذاهای خاص باشد.
4- کره آجیلها (Nut Butters)
- مثل: کره بادام زمینی، بادام درختی، فندق و بادام هندی
- ترکیبات: تهیهشده از خود آجیل، سرشار از پروتئین، چربی سالم و مواد معدنی.
- ویژگیها: بدون کلسترول، مناسب برای تأمین انرژی.
- کاربرد: در وعده صبحانه، شیکها، شیرینیها یا بهعنوان میانوعده.
- نکته: نوع بدون شکر افزوده و طبیعی را انتخاب کنید.
کره گیاهی مهگل یک جایگزین فوقالعاده برای کره حیوانی
چرا این ادعا را داریم؟ چون این کره:
- بدون کلسترول است
- دارای اسید چرب ترانس نزدیک به صفر
- کم کالری و رژیمی است
- طعم، بافت و رنگ فوقالعادهای دارد.
- برای صبحانه، پختوپز، شیرینیپزی و مرینیت بسیار مناسب است.
- از مواد اولیه با کیفیت در تولید آن استفاده شده
- طبق استاندارد ملی میباشد
- با روش های به روز صنایع غذایی تولید میگردد
- تمامی آزمون های میکروبی و شیمیایی به صورت دقیق انجام و محصول تحت کنترل است
- مواردی مانند کره غنی شده با ویتامین Dمهگل هیچ گونه فرآورده با منشا حیوانی نداد
جمعبندی
در این مقاله دیدیم که رژیم گیاهخواری فقط در حذف غذاهای حیوانی خلاصه نمیشود. بلکه انتخابیست هوشمندانه که برای سلامتی، حفظ محیط زیست و خلق آیندهای پایدار انجام میگیرد. با جایگزین کردن کره حیوانی با گزینههایی مانند کره گیاهی مهگل، نهتنها به سلامت خود کمک میکنیم، بلکه گامی در جهت کاهش بیماریهای جسمانی و جلوگیری از آسیبهای زیستمحیطی نیز برمیداریم.